Modern Mezar Taşları ve Türkiye’de Anma ve Anıt Endüstrisinin Gelişimi
Uçar Mermer Mühendislik ve Kabristan.net isimli siteninde sahibi olan Erkan Uçar, Modern Mezar Modelleri, Modern Mezar Taşları ve Modern Mezar Mimarisini ve Türk mezarlıklarının mevcut durumu anlattı.
İstanbul’da iki kuşaktır Mezar yapım ve Onarım işleri ile uğraşan Uçar Mermer Mühendislik sahibi Erkan Uçar, Türk mezarlıklarını ve mezarlık kültürü hakkında Evgenia (Cansu) Zhdanova ile bir röportaj gerçekleştirdi.
Modern Mezarlıklar, Modern Mezar Taşları ve Modern Mezar Mimarisi
– Kendiniz hakkında birkaç şey söyleyin. Meslekte kimsiniz? Faaliyet alanınıza gelmeniz için sizi ne motive etti?
– Merhaba, İsmim Erkan UÇAR, İstanbul’da Mezar Yapım, Onarım ve Bakım hizmetleri vermekteyiz. Mesleğim aslında Elektrik Mühendisliği ama 2. Kuşak olarak iki kardeşim ile birlikte Aile şirketimizde bu sektörde faaliyet göstermekteyiz.
– Şirketiniz “Uçar Mermer Mühendislik”den anlatın lütfen. Özellikleri nelerdir? Hangi hizmetleri sağlıyor? Bu şirketteki faaliyetleriniz hakkında anlatın.
– Uçar Mermer Mühendislik – Kabristan.net olarak Mezar Üst yapısı, Alt yapısı, Modern Mezar Taşları, Modern Mezar Mimarisi ve tasarımı, tadilat ve yenileme hizmetleri, mezar düzenli bakım hizmetleri, hayrat çeşme yapımı hizmetleri vermekteyiz.
Ayrıca Resmi ve özel kurumlara büst ve anıt yapımı konusunda da hizmetlerimiz vardır. Tasarım konusunda da hizmetler veriyoruz. Uygulama konusunda da özenli ve kaliteli malzeme ve işçilikler ile hizmet vermeye özen gösteriyoruz. En önemlisi manevi duyguların en önemli unsur olduğunun farkında olarak hizmet vermeyi ana amacımız haline getirdik.
– Şirketiniz, mezar işleri konusunda İstanbul büyükşehir Belediyesi ve Tekirdağ Büyükşehir Belediyesinden Mezarlık Hizmetleri konusunda tam yetkili ve sayılı firmalardan biridir. Bu ne demek anlatın lütfen. Kimler ve nasıl bu yetki (veya izin) alabilir? Hangi faaliyetler için bu izin verilir?
– İstanbul Büyükşehir belediyesi ve Tekirdağ büyükşehir belediyesi, Mezar yapımı konusunda faaliyet göstermek isteyen firmalara belli teknik ve mali yeterliklerine bakarak yetki belgesi vermektedir.
Mezar yapımı için Mezar sahibinin inşaat izin belgesi alması gerekmektedir. Bu belge için kendilerinden yetki almış bir firma ile sözleşme yapma şartı getirmektedir.
Belediyelerin özellikle İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nın Mezarın yapımı ile ilgili belli kuralları mevcut. Ölçüler konusunda, yapım detayları, inşaat yapımı sırasında çevredeki diğer mezarlara ve yollara zarar verilmemesi, çalışanlarımızın kayıtlı olması gibi konularda şartları ve kuralları vardır. Bu kurallara uygun şekilde çalışmak mecburiyetinde ve sorumluluğundayız.
– Türk Mezar Taşı hangi parçalardan oluşur? Türk mezar taşlarının herhangi özellikleri var mı?
– Mezar yapımını alt yapı ve üst yapı olmak üzere 2 kısma ayırabiliriz.
Alt Yapı olarak özellikle şehir içi mezarlıklarda artık yer bulunamadığından lahit dediğimiz katlı mezarlar yapmaktayız. Mevcut mezarları 2 katlı hale çevirebilmekteyiz.
Üst yapı olarak temel kısmı, ana gövde kısmı ve baştaşı kısımlarından oluşmaktadır. Baştaşlarında da şekil olarak çok farklı şekiller kullanılabilmektedir.
İslami motifler veya arapça dualar konulabilmekte, baştaşı şeklini Osmanlı mimarisindeki şekillerde de yapabilmekteyiz.
Çok klasik veya çok Modern Mezar Taşları ve Modern tasarımlarda uygulanabilmektedir. Mezar sahibinin tercihine göre uygulamalar yapmaktayız.
Ayrıca Osmanlı Mezar Taşları konusuna değinmeden geçmek doğru olmaz. Osmanlı Mezar Taşları her anlamda birer tarihi anıt aslında. Bu taşlar Şekline göre, üzerindeki desenlerle, yazılarla yatan kişi hakkında bir çok şeyi dile getirir.
Sosyal sütatüsünü, varsa devletteki görevini, cinsiyetini, yaşını bile bu taşlardaki özeliklerden çıkarabilirsiniz. Her biri el işçiliği ile yapılmış özenli taşlar. Şimdi her türlü imkan elimizin altında olmasına karşın yaptığımız taşlara, o taşlardaki estetiği ihtişamı, duyguyu veremiyoruz Maalesef.
– Türkiye’de mezar taşı yapımında en çok hangi taş kullanılıyorlar?
– Türkiye de her yöreye özgü farklı taşlar kullanılabilmekle beraber en çok dış ortama dayanıklı beyaz Marmara mermeri, Traverten, gibi taşlar kullanılmaktadır. Ayrıca yurtdışından ithal edilen granitlerde oldukça fazla kullanılmaktadır.
Granitlerde de en çok siyah (absolude black, star galaksy), koyu yeşil (verde star), bordo ( imperial red) ve Bluepearl gibi taşlar başta olmak üzere bir çok granit kullanılmaktadır.
– Türkiye’de mezar taşı dizayn nasıl gelişiyor? Mezar taşları kim tasarlar?
– Türkiye de Modern Mezar Taşları ve Modern Mezar Mimarisini bizim gibi profesyonel firmalar başta olmak üzere çoğunlukla mimarlar tasarlamaktadır. Biz hem tasarımcı hem de uygulayıcı firmalardan biriyiz. Çoğunlukla mimarların tasarladığı projeleri de bizim gibi firmalar uygulamaktadır.
– Türkler tarafından en çok hangi mezar taşları sipariş yapıyorlar? En yaygın popüler Mezar Taşları Hangileridir?
– Açıkçası, Türkiye de mezar konusunda klasik bir model var. 4 tarafı duvar şeklinde bir ana gövde, üst çerçeve mermeri ve baştaşı.
Buna karşılık her sektörde olduğu gibi bizlerde müşterilerimizin beklentilerine göre farklı tasarımlar yapmakta, farklı malzemeler, renkler, kalınlıklar, motifler kullanarak çok estetik mezarlarda yapmaktayız.
Yaptığımız işin manevi tarafı daha ağırlıkta olduğundan yakınlarını kaybetmiş insanlar, onlar için en güzelini yapmak istiyorlar. Bu anlamda bizde müşterilerimizin beklentilerine göre farklı ve özenli tasarımlar modeller yapmaya çalışıyoruz. Son dönemde Özelikle kalın taşları, işlemeli taşları daha çok kullanmaya başladık.
– Şirketinizin yaptığı en büyük ve en önemli anıtlardan/mezar taşlardan anlatın lütfen.
– Şirketimiz bireysel olarak binlerce mezarın yapımını gerçekleştirmiştir. Buna ek olarak Türkiyede tanınmış bir çok kurumsal ailenin, sanatçıların mezarlarının yapımın da görev almıştır.
En büyük referanslarımızdan bahsetmek gerekirse Sabancı Aile kabri, Zeki Alasya kabri gibi özenli kişilerin mezarlarından bahsedebiliriz.
Ayrıca 7000 kişilik, 360 kişilik, 2000 kişilik belediyelerin yaptırmış olduğu büyük mezarlık alanları da mevcuttur.
– Şirketinizin yarattığı en sıra dışı anıtlardan/mezar taşlardan anlatın lütfen.
– Şirketimiz olarak çok farklı mezar yapım işlerinde görev aldık. Ama en sıradışı olanı yol geçecek bir alandan 400 adet mezarı komple başka bir alana taşıyarak yeniden yaptık.
– Yeni anıtlar veya mezar taşları ortaya çıkarmak için nereden ilham ve fikirler buluyorsunuz?
– Yeni anıtlar konusunda çoğunlukla vefat eden kişinin özellikleri, meslekleri örneğin gemi kaptanı için dümen şeklinde, Gitar sanatçısı için gitar şeklinde yada sinema sanatçısı ise bir film şeridi gibi mesleğini anımsatan ifade eden unsurları dikkate alarak tasarımlar yapabiliyoruz.
Yada çok genç vefat eden biri için melek kanadı şeklinde veya kalp şeklinde, lale şeklinde mezarlar tasarlayabiliyoruz.
Vefat eden kişinin tuttuğu futbol takımı, kullandığı özel bir eşyası, bazen imzası bize ilham kaynağı oluyor.
Son dönemde Pinterest gibi tasarım paylaşımı yapılan sitelerde de çok özgün mezar modelleri veya çok güzel sanatsal tasarımlarda ufkumuzu açma konusunda ilham kaynağı olabiliyor.
– Müslüman ülkelerde mezar taşlarda fotoğraf nadiren kullanılır. Müşterileriniz ne sıklıkla fotoğraf (bir anıt üzerine gravür) çekmenizi istiyorlar?
– Evet Müslüman ülkelerde çok tercih edilmiyordu ama artık son dönemde fotoğraf uygulamalarını daha sık yapmaktayız. Oran olarak %5 inde fotoğraf kullanabiliyoruz.
– Dünyanın diğer ülkelerindeki mezarlıklara gittiniz mi? Sizce Türk mezarlıkları dünyanın diğer ülkelerindeki mezarlıklardan nasıl farklıdır?
– Diğer ülkelerdeki mezarlıkları gidip görmedim ama internet artık herşeyi ayağımıza getiriyor. İnternet siteleri üzerinden incelemeler yapıyorum. Her kültürün, ülkenin mezarlarının kendine özgü özelikleri var. Ama artık her biri bir biriden etkileniyor.
Buradaki bir şekil veya modeli farklı ülkelerde, oradaki tasarımları bizim ülkemizde görebiliyoruz. Ben bu değişimleri çok yakından fark edebiliyorum.
Farklılık olarak Bizim modellerimizde islami unsurlar veya Osmanlı kültürünün etkileri devam ediyor.
– Doğru mu anladım, «Mezarlık Yerlerinin İnşaası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmelik» Türkiye’deki tüm mezarlıklar belediyeye aittir. Rusya’da, Şimdi özel mezarlıkların oluşturulması sorusu gündeme geliyor. Sizce Türkiye’de özel mezarlıklara ihtiyaç var mı?
– Evet Türkiye de mezarlıkların oluşturulması, yönetimi ve denetimi belediyeler üzerinden yapılmaktadır ve bununla ilgili bir Mezarlık Nizamnamesi vardır. Türkiye’de de aslında özel mezarlıkların oluşturulabileceği konusunda bir kanun var ama bu henüz uygulamaya geçmedi.
Özel sektörün mezarlık oluşturması, insanlara kaliteli hizmet verilmesi, ihtiyaçlarına daha çok karşılık vermesi, daha düzenli ve huzurlu ortamlar oluşturulması, beklentilerinin karşılanması ve belediyelerin yükünün azaltılması konusunda faydalı olacaktır.
Ama denetimi kesinlikle belediyeler kontrolünde olmalı diye düşünüyorum. Rekabetin olduğu yerde hizmet kalitesi de daha da artacaktır.
– Kremasyon hakkında ne düşünüyorsunuz? Türkiye’nin krematoryum ihtiyacı var mı?
– Bildiğim kadarıyla Türkiye’de Krematoryum yok. Buna karşılık Türkiye, birçok farklı din ve inanışa ev sahipliği yapan bir ülke. Son dönemde farklı ülkelerden de gelip ülkemize yerleşen farklı inanışta insanlarda mevcut.
Mezarlıklar daire başkanlığına da kremasyon hizmeti konusunda başvurular olduğu konusunda da sosyal medyada haberlerde çıkmakta. Bende her inanışa ve düşünceye saygı anlamında Türkiye’de Krematoryumda olmalı diye düşünüyorum.
– İstanbul’da “İstanbul Mezarlıkları Yapım İşleri Esnafı Sosyal Yardımlaşma Derneği” diye bir dernek olduğunu biliyorum. Bu dernek ne zaman kuruldu? Bu dernek ne yapıyor? İçinde kim var? Nasıl katılınır? Bu derneğin amaçları nelerdir?
– Benimde yönetiminde olduğum bu dernek 2006 yılında kurulmuştur. İstanbulda Mezar Yapımı konusunda hizmet veren esnafların birlik beraberliğini sağlamak amacıyla kurulan bir dernektir. Derneğimize Mezar yapım ve Onarım sektöründe hizmet veren kişiler üye olabilmektedir.
Amacı bu sektördeki hizmet veren kişilerin birlik ve beraberliğini sağlamak, sorunlarını tespit etmek, çözüm yolları üretmek için çaba göstermek, Mezarlıklar daire başkanlığı nezdinde esnaf arkadaşlarımızı temsil etmek, belediye ile olan sorunlarımıza görüşmeler yaparak çözüm bulmaktır.
Ayrıca etkinlikler ve eğitimler düzenleyerek birlik beraberliği sağlamayı ve gelişimi amaçlayan bir meslek örgütüdür.
– Cenhizder (Cenaze Hizmetleri Derneği) ile olan işbirliğinizden anlatın lütfen.
– Cenhizder ile yaklaşık 10 yıl önce tanıştım. Merkezleri Antalya’da diye biliyorum ama açıkçası çok fazla temasımız bulunmamakta.
– Son olarak projeleriniz hakkında bilgi verir misiniz? Hangi fikriler var? Ne iş yapıyorsunuz şimdi?
– Her sektörde olduğu gibi teknoloji her sektörde ağırlığını daha da arttırmıştır. Son 2 yılda yaşadığımız pandemi nedeniyle insanlar sokağa dahi çıkamadılar.
Mezarlıklara da zorunlu olmadıkça gelemediler ve akılları yakınlarının mezarlarında da kaldı. Bu konuda teknolojiyi de kullanarak onların bu yükünü azaltan yeni projeler uygulanabilir.
Ayrıca farklı tasarımların uygulanması konusunda mermer işleyen CNC makinaların artması ile artık uygulanması hayal olan farklı tasarımlarda çok rahatlıkla uygulanabilmektedir
– Cenaze/Anıt sergileri/fuarlarına gittiniz mi? Uluslararası deneyim (tecrübe) okuyor musunuz?
– Hiç katılmadım açıkçası ama İnternet üzerinden mümkün olduğunca yenilikleri takip etmeye çalışıyorum.
– Sizce Türkiye’deki cenaze endüstri neyi kaçırıyor? Türkiye’deki mezarlıklar neyi kaçırıyor?
– Türkiye’de bu sektörün gelişimi için devletin özel sektörün daha çok desteklenmesi gerekiyor. Özel mezarlıkların açılması, cenaze hizmetlerinde ve mezarlık hizmetlerinde özel sektöründe görev alması gerekmektedir.
Bizim Mezar yapım onarım sektörü için şunu söyleyebilirim ki daha eğitimli insanların yapması gerektiğine inanıyorum. Manevi tarafının farkına varan eğitimli ve işini severek yapan insanlar olmalı bu sektörde.
– Ülkenizde ne tür bir cenaze/anıt endüstrisi görüyorsunuz (5-10 yıl sonra)? Sizce neler kalacak ve neler unutulmaya yüz tutacak?
– Ben bu sektörün öneminin daha da artacağına inanıyorum. Özellikle yapılacak hizmetler noktasında teknoloji de bizim sektöre uyarlanacaktır. Belki cenaze törenleri bile online olarak yayınlanmaya başlayacak.
Ziyaretler bile sanal olarak yapılmaya başlanacak. Pandeminin ve teknolojinin etkileri ile insanların ikili ilişkilerinin azalması nedeniyle İnsanların cenaze törenlerine katılımları azalacaktır.
Bizim kültürümüzde mezarlıklara verilen önem her zaman yerini koruyacaktır. Yapım ve Onarım sektörü daha da gelişecektir. Röportajınızda bana böyle bir imkanı verdiğiniz için çok teşekkür ederim.
Modern Mezar Taşları ve Türkiye’de Anma ve Anıt Endüstrisinin Gelişimi hakkında İstanbul’da iki kuşaktır Mezar yapım ve Onarım işleri ile uğraşan Uçar Mermer Mühendislik sahibi Erkan Uçar ile gerçekleştirdiğimiz röportaja burada son verirken kendilerine teşekkür ediyoruz.
Yorumlar