Kilyos’ta kayıp olmuş, unutulmuş ve definecilerin yap boz tarlasına dönmüş bir halde Kilyos Osmanlı Mezarlığı olduğu ve o mezarlığı tesadüfen benim bulacağım kimin aklına gelebilirdi ki…?

Bir tarihi ortaya çıkarmanın ve onu gündem yapmanın hazzını ve vefa duygusunu anlatamam. Böyle bir durumda üzüntüyü ve sevinci aynı anda yaşıyorsunuz. Seviniyorsunuz çünkü bir tarih yıllardır beklediği ilgiyi ve vefayı sizin elinizden görmüş oluyor yani bir anlamda iyi bir şeye vesile oluyorsunuz.

Üzülüyorsunuz çünkü o tarihi Osmanlı mezar Taşları’nı öyle kırık dökük, toprak altında harap bir halde görmek mazisiyle övünen birini fena halde üzüyor.

Hele ki zengin olma hayaliyle define adı altında türlü cahillikler yapan, siz harflerine bile dokunmaya kıyamazken balyozla o tarihi taşları parçalayan, asırlık mezarları kazıp çıkan kemikleri köpeklerin önüne atan bilinçsiz bir güruhun yaptığı talan ve tarihe eziyet hangi kelimelerle anlatılır bilemiyorum.

Kayıp Kilyos Osmanlı Mezarlığı’nı ilk keşfettiğimde işte böyle tarifsiz duygular ve heyecan içindeydim.

Kilyos Osmanlı Mezarlığı’nın İlk Keşfi

Aslında Kilyos’a geliş amacım farklıydı. O günkü gezi amacım, uzun zamandır kapalı bir halde olan Kilyos Kalesini görüp çekimlerini yapmak, hem de Kültür Envanteri sitesi için hayli ulaşılması zor olan Kilyos Askeri Koruganlarını çekmekti.

Kilyosa gitmişken, Kilyosta gezilecek yerler arasında bulunan; Kilyos Kalesi’ni, Kilyos su terazileri’ni, Kilyos askeri koruganları’nı ve Eşsiz Kilyos sahil kenarını gezmesem olmazdı.

Kilyos Kalesi çekimlerinden sonra aklıma burada yaşayan o kadar askerler vardı fakat bunlara ait mezarlar yoktu acaba nerede olabilir sorusunun peşinde dolaşmaya başladım. Her zaman ki gibi yerel halkla bölge hakkında sohbet etmek ve bilgi almak en doğru kaynaklardan biriydi.

Halkla yaptığım bilgi paylaşımlarında, Osmanlılara ait bir mezarlığın olduğunu fakat uzun yıllardır mezarın kayıp olduğunu ve kimsenin bulamadığını öğrendim. Bir kaç kişiye sorduysam da bilen birilerinden cevap alamadım.

Kilyos Osmanlı Mezarlığının Turban Caddesindeki Bulunduğu Konum

Tarihin Götürdüğü Keşif

Belli ki Osmanlı Mezar Taşları yine her zamanki kaderini yaşamış ve vefasızlıktan dolayı kaybolup gitmişti. Kale etrafında ve civarında keşif yaptıysam da bir sonuca ulaşamadım. Buraya kadar gelmişken tarihin izini sürmek fena olmazdı.

Hazır elim kameraya değmişken neden su terazilerini çekmeyeyim dedim. Birbirine yakın olan Kilyos Su Terazileri çekimlerinin sonuncusuna geldiğimde iki metrelik bir duvarı aşmam gerekse de su terazisine ulaşmayı başardım. Doğru açıyı yakalayabilmek için kamera ayarlarını yaptığım sırada çalıların arasından bir yeniçeri dardağan başlığı adeta ben buradayım der gibi gözüme ilişti.

Kilyos Osmanlı Mezarlığında Dardağan Serpuşlu Yeniçeri Mezar Taşı

Serpuşuna kadar gömülmüş olan taşla ilgilenirken dikenli çalıların ardından bembeyaz bir Hotoz başlıklı bayan Mezar Taşı adeta çalıların arasından parlıyordu. Çalıları araladığımda boylu boyunca yerde yatan bir taş daha göründü. Aman Yarabbi taşlar adeta bir bir yeniden başlarını uzatıyor ve biz buradayız diye seviniyorlardı.

Biraz kazı, biraz çalıdan çöpten temizlik derken yağmurun altında altı yada yedi kadar taşı gün yüzüne çıkarmayı başardım. Araziyi keşfettikçe hem sevincim hem de hüznüm iyice artıyordu. Arazi otlarla ve dikenli çalılarla sarılmıştı.

Kilyos Osmanlı Mezarlığı’nın Bulunduğu Arazi

Sokak Hayvanlarına ve Definecilere Mesken Olmuş Bir Mezarlık

Yer yer hafriyat ve çöpler dökülen arazide, köpeklere yemek ve ekmek artıkları bırakılması sebebiyle tarihi mezarlığın arazisi köpekler de mesken olmuştu. Yağmur sebebi ile dolan derin çukurlara yaklaştığımda buraların defineciler tarafından açılmış mezarlar olduğunu fark ettim.

Çukurların kenarlarında çürümüş ağaçlar, kırılmış mermer ve lahit parçaları ve kemikler bulunuyordu. Belli ki arazi sadece çöp ve hafriyat alanı değil aynı zamanda define aramaya gelen bilinçsizlerin de uğrak yeri olmuştu.

Kilyos Osmanlı Mezarlığı’nda Bulunan Hotoz Başlıklı Bayan Mezar Taşı

Yüksek duvarların arkasında olduğu için kimse tarafından dikkat çekmemiş ve fark edilememişti sanırım. Eğer ben duvarı tırmanıp aşağıdaki yoldan klasik üç beş kare görüntü alıp gitseydim Tarihi Osmanlı Mezarlığı yine harap dünyasında gizemleriyle yaşamaya devam edecekti.

Lütfen “ben” kelimesini kullanmamı bir övünme olarak algılamayın. Eğer bu anlamda övünmek isteseydim Kayıp Osmanlı Mezarlığı ile ilgili çıkan bir sürü haberde benim ismimi görür ve duyardınız. Aksine hiç bir haberde ne ismim nede resmim görünür.

Bir şeyi bulmak kadar o şeyi ihya etmekte bir o kadar önemlidir düşüncesiyle mezarlığın ve mezar taşlarının görüntülerini çekip Google Map haritalarına da bir yerel rehber olarak ekledim.

Kayıp Osmanlı Mezarlığının Keşfi Ses Getirdi

Yaptığım araştırmalarda ve gezilerde harap olan ve tahrip olan bir tarih varsa mutlaka bölgenin yetkililerine ve ilgililere haber veririm. Veririm lakin genelde pek bir ilgilenen olmaz. Bu Osmanlı Mezarlığı da aynı şekilde ilk başlarda ilgisiz kaldı sadece bir kaç klasik tepki oldu o kadar.

@mezartaslari Twitter sosyal medya hesabımdan yaptığım herkese açık bir paylaşım, bazı bilinçli habercileri harekete geçirdi. Bu anlamda ilk haberi yapmak için harekete geçen fedakar DHA muhabiri Yılmaz Okur‘a teşekkür bir borç bilirim. Onun sesi ve haberiyle bu keşif haberi bir çok yere ulaştı.

Kilyos Osmanlı Mezarlığı Hakkında Yılmaz Okur’un Haberi (Nidayi Sevim Röportajı)

Ayrıca uzmanlığı ve yazdığı kitaplarla çıktığımız bu yolda, bizlere daima yardımcı olan ve aydınlatan web sitemizin banisi Nidayi Sevim hocamı da unutmamam gerekir. Sağ olsun, sıhhati ve ilmi daim olsun.

İşte bu fedakar insanlar sayesinde bu keşif amacına ulaştı diyebilirim. Bir çok kanal ve televizyon gerekli hassasiyeti göstererek yaptığımız bu keşfi ekranlarında ve sayfalarında yayınlayarak düşüncelerimize ses oldular.

Ayrıca Mezarlığın ilk keşif anı olan görüntüleri aşağıdaki videodan izleyebilirsiniz.

Kayıp Osmanlı Mezarlığında Kimler Vardı?

Kilyos Osmanlı Mezarlığında ilk başta Yeniçeri askerlerine ait dardağan başlıklı mezar taşları ve hotoz başlıklı bayan mezar taşlarına rastladık. Eminim ki kazılar yapıldıkça daha nice türlü tarih gün yüzüne çıkacaktır.

Mezarlıkta bulunan mezar taşları incelendiğinde 1800’lü yıllara ait Kilyos Kalesinde görev yapan askerler ve onların ailelerine ait mezarlık olduğu anlaşılmaktadır. Tabi daha detaylı bilgiler taşlar üzerinde yapılacak titiz çalışmalarla ortaya çıkacaktır. Şimdilik bizim gördüğümüz izler üzerindeki tahminlerimiz bu yönde.

Kilyos Osmanlı Mezarlığında Başlığı Kırılmış Bayan Mezar Taşı

Sözlerime son verirken diyebilirim ki, biz amatör tarih severler olarak bu gibi çalışmaları yapıyoruz ve yapmaya da devam edeceğiz. Yetkililerimiz isterse bu gibi tarihi çalışmalara sadece masa başından yazarak değil, arazide bizzat kazma kürek çalışarak ta seve seve yardım eder katılım gösteririz.

Biz karınca kararınca bir tarihi kendi çabalarımızla ortaya çıkarttık ve Kilyos’un tarihi envanterlerine bir envanter daha ekledik. Artık Kilyos’ta Gezilecek Yerler arasında Kilyos Osmanlı Mezarlığı‘da var diyebiliriz.

Bundan sonraki tarihi gün yüzüne çıkarmak gerektiği gibi ihya ederek, yerli ve yabancı turistlerin ilgi ve alakasına sunmak, başta yerel yöneticilerin sonrasında da devlet kurumlarımızın gayretlerine ve alakalarına kalmış.

Gayret Bizden Tevfik Allah’tan…