Anadolu Yakası Üsküdar sınırları içinde bulunan Çamlıca Mezarlığı olarak bilinen mezarlığın eski adı Çakaldağı Mezarlığıdır.

Sanki Ümraniye’nin bir mezarlığı gibi algılanmasının sebebi ise mevcut konumunun Üsküdar ile Ümraniye ilçe sınırları bölgesinde olmasından dolayıdır.

Çamlıca Mezarlığının Tarihi Gelişimi

Kısıklı Su Terazisi

Alemdağ caddesi üzerinde bulunan mezarlığın eski ismi Çakaldağı Mezarlığı’dır. Mezarlık önceleri Üsküdar’ın bir köyü olarak geçmektedir. İlçe sınırları yeniden belirlenince Üsküdar ilçesine bağlanmış ve Çamlıca tepesinin eteklerinde olmasından dolayı Çamlıca ismini almıştır.

Çamlıca Mezarlığı tarihi bir mezarlıktır, bunu içindeki Osmanlı Mezar taşlarından ve asırlık Servi ağaçlarından anlayabiliyoruz. Ayrıca eski ismi Çakaldağı Mezarlığı olan mezarlık menzil yolu (günümüz Otobanı) üzerinde bulunmaktadır. Şile’den Üsküdar’a uzanan bu menzil yolu üzerinde bir çok tarihi yapı ve eser bulunmaktadır.

Yine Üsküdar ve Ümraniye ilçelerinin tam sınırında olan ve Sultan II. Bayezid devri Bostancılarından (Polis Şefi) Abdullah Ağa tarafından yapılan Namazgâh Cami bu eserlerden biridir. Abdullah Ağa’nın diğer bir Camii’ side Kısıklı’da bulunan Kısıklı Abdullah Ağa Cami‘dir ve Abdullah Ağa’nın mezarı bu Camii’nin hemen girişinde yer almaktadır. Mezarlığı Kısıklı’ya doğru geçtiğinizde ise tarihi bir su terazisi de bölgede mevcuttur.

Yüzyıllar Boyu Üsküdar kitabından bahsedilen ve mezarlığın içinde bulunan Padişah 2. Mahmut’a ait beş satırlık bir çeşme kitabesi ise ortalıklarda görünmemektedir. Bütün bu tarihi varlıklar Çamlıca Mezarlığının da tarihi bir mezarlık olmasının kanıtlarından bazılarıdır. Zaten en büyük kanıt ise içerisinde bulunan Osmanlı Mezar taşlarıdır.

Yine aynı kitapta, Çakaldağı Mezarlığı başlığı altında gösterilen on adet, 1700, 1800 ve 1900’lü yıllara ait mezar taşlarının varlığından bahsedilmektedir. Benim yaptığım araştırmalarda ise bu taşlara ek olarak daha farklı mezar taşları varlığını devam ettirmektedir. Üsküdar kitabında geçen bazı mezar taşlarına ise günümüzde rastlanmamaktadır.

Yarısı Toprak Altında kalmış Osmanlı mezar taşı

Tarihi Çakaldağı Mezarlığı ve Son Osmanlı Mezar Taşları

Yukarıda bahsi geçen 3 ciltlik Yüzyıllar Boyu Üsküdar kitabından yola çıkarak daha önceden de ziyaret ettiğim mezarlıkta tekrar incelemelerde bulundum. Kitapta yazılan on mezar taşından 4 tanesini bulabildim ve benim yaptığım araştırma sonucunda ise kitapta yazılanlarla beraber 30 tane Osmanlı mezar taşı olduğunu tespit ettim.

Elbet teki her mezarlıkta olduğu gibi bu mezarlıkta da tahrip olmuş, kırılmış, gömülmüş ve yazıları okunmayacak hale gelmiş mezar taşları da mevcuttu. Daha detaylı ve teçhizatlı araştırma yapıldığında daha fazla taşın ortaya çıkacağına eminim.

Toprak Altında Kalmış Bayan Osmanlı Mezar Taşı Şahidesi

Belki kırılan ve yazıları silinen mezar taşlarının geri döndürülmesi mümkün olmaya bilir fakat günümüze kadar ulaşmış ve sağlam olan mezar taşlarının bakıma ve kayıt altına alınarak envanter kayıtları tutulması hatta ve hatta kitaplaştırılması elzemdir. Mezar taşlarının üzerinde numara veya herhangi bir etiket göremediğim için kayıt altına alındığını zannetmiyorum.

Mezarlık içinde bulunan en bakımlı ve düzenli mezar taşları, eski dışişleri bakanı Yusuf Kemal Tengirşek’in mezarının da içinde bulunduğu aile kabristanlığıdır. Son derece nizamlı ve bakımlı olan kabristanlıkta ki mezar taşları restore edilmiş ve mezarlara gereken ilgi ve bakım esirgenmemiştir. Ancak taşların üzerindeki yazıların boyalarının silinmeye başlamış olduğunu gördüm.

Eski Hariciye Bakanı-Yusuf Kemal Tengirşek Mezarı ve Aile Kabristanı

Mezarlığın ve Osmanlı Mezar Taşlarının Durumu ve Konumu

Kısıklı mahallesi sınırları içinde, Ferah Caddesi ve Alemdağ caddesi arasında bulunan mezarlık büyük bir L harfi şeklini andırmaktadır. Mezarlığın içinden araçların ve yayaların geçebileceği kadar bir yol geçmektedir. Mezarlığın içine araçla girilebilmektedir ancak fazla yer olmadığından sınırlı sayıda araç alınmaktadır.

Mezarlığa yeni definler yapılmamaktadır, ancak aile kabristanlığı ve yeri olanlar hala defin yapabilmektedirler. Osmanlı mezar taşları genelde aynı hizada ve aynı güzergahta toplanmış durumdadırlar. Alemdağ caddesi tarafına daha yakın olan Osmanlı mezar taşları, ilk definlerinden beri menzil yolundan gelen geçenden dua almak için bu yola yakın bulunduklarını tahmin etmekteyim.

Harem Ağası Mehmet Mercan Ağa’nın Mezar Taşı / Çakaldağı Mezarlığı

Mezarlığın Ferah Caddesine yakın olan mezar taşlarındaki defin tarihleri son dönem tarihlerine daha yakın bulunmaktadır. Genel anlamda söyleyecek olursam eski mezarlar Alemdağ Caddesine, yeni mezarlar ise genel anlamda Ferah Caddesine yakın bulunmaktadır.

Ben mezarlığın Ferah caddesine yakın olan üst tarafında da bir iki eski mezar taşına denk geldim. Bu durum bana göre aslında mezarlıkta daha çok Osmanlı Mezar taşının bulunduğunu fakat zamanla yeni definler yapılarak, eski taşların toprak altında kaldığını veyahut ta tahrip edilerek ortadan kaldırıldığını göstermektedir.

Mezarlığın genel durumunu, yeni yapılan ilginç mezar taşlarını ve bulduğum tarihi Osmanlı Mezar taşlarını daha detaylı görmek isterseniz aşağıdaki videomuzu izleyebilirsiniz. İzlemişken kanalımıza abone olmanızı ayrıca rica ederim.

Çamlıca Mezarlığı Nerede, Nasıl Gidilir?

Çamlıca Mezarlığı Anadolu Yakasında, Üsküdar sınırları içinde kalmaktadır. Alemdağ Caddesi üzerinde bulunan mezarlık, Kısıklı Mahallesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Ana arter üzerinde bulunduğu için Üsküdar’dan Ümraniye ye, yada Ümraniye civarından Üsküdar’a giden tüm otobüslerin geçtiği bir noktadadır.

Kavakbayırı otobüs durağı Çamlıca mezarlığının tam giriş kapısında bulunmaktadır. Otobüsle gidecekseniz Kavakbayırı durağında inmeniz gerekmektedir. Özel aracı ile gitmek isteyenler ise Kısıklı Mahallesi, Alemdağ Caddesi. No:65 34692 Üsküdar/İstanbul adresini navigasyonlarına yazabilirler.