Değerli okuyucular bu makalemizde “Serdengeçti” ne demektir, “Serdengeçti Mezar Taşı” nasıl olur ve özellikleri nedir? Başlıklarını açıklamaya çalışacağız.

Serdengeçti Nedir, Kimlere Denir?

Serdengeçti’nin kelime manasını ve anlam bakımından kullanışını bilmekte yarar vardır. Kubbealtı Lugatında Serdengeçti kelimesinin analizi hakkında şu bilgiler yer almaktadır;

Sıf. ve i. (Fars. ser “baş” ve Türk. geç-mek’ten görülen geçmiş zaman ekinin kalıplaşmasıyle ser+den geç-ti; isimleşmiş cümle)
Serdengeçti Kimdir?
Canını esirgemeyen, kendini fedâ etmekten çekinmeyen kimse, ölüm eri, fedâi: Serhat kalelerinin, palangaların gözleri pek, cesur ve serdengeçti akıncıları… (Sâmiha Ayverdi).
16’ncı yüzyıldan itibaren genellikle gönüllü yeniçerilerden oluşan serdengeçtiler bayrak adı altında 100 veya 20o’er kişilik birlikler halinde teşkilatlanmıştır. En ön safta çarpıştıklarından dolayı kendilerine bu ünvan verilmiştir. Meydan savaşları yanında özellikle muhasarası uzamış kalelere geceleyin merdivenlerle tırmanarak ölümüne savaştıkları ve kale kapılarını açarak orduyu içeri almaya çalıştıkları bilinmektedir.

Târihi anlamı Nedir?
Yeniçeri ordusunda düşman saflarına yalınkılıç dalmak veya kuşatılmış bir kaleye girmek için gönüllü yazılan fedâi, dalkılıç: Kaleye imdat olarak yeniçeriler, serdengeçtiler gönderiliyor… (Kâtip Çelebi’den Seçmeler).

Serdengeçti Ağası Kime Denir?
Düşman saflarına yalınkılıç dalıp görevini gereği gibi yaptıktan sonra geri dönebilen, cesâret timsâli sayılan serdengeçtiler için kullanılan unvan. Serdengeçti bayrağı: Yeniçeri ordusunda serdengeçti yazılmak isteyenlere çağrı anlamında açılan bayrak.

Sedengeçti Kavuğu

Serdengeçti Kavuğu Nasıldır?
Gāzi serdengeçtilerin, serdengeçti ağalarının giydiği tüylerle süslü kavuktur bu kavuk özellikle mezar taşlarından da anlaşılabilir. Mezarlıklarda bu şekilde mezar taşı başlığı görürseniz bilin ki o mezarda yatan bir Serdengeçti’dir.

Serdengeçti Mezar Taşı

Osmanlı Mezar taşları içerisinde ayrı bir yere sahip olan Serdengecti Mezar Taşı Yeniçeri Teşkilatına bağlı olan Serdengeçti’lere ait ayrı bir özelliğe ve görünüme sahiptir. Serdengeçti’ler diğer askerlerden büyük saygı görürlerdi. Günümüzde Serdengeçti Mezar Taşlarından çok az kalmıştır. Mezar Taşı Çeşitleri olarak ülkemiz bu konuda oldukça zengindir. İstanbul ise bu zenginliğin merkezi gibidir. Bu konuda daha detaylı bilgi için “Dünyanın En Büyük Tarihi Mezarlık ve Mezar Taşı Müzesi İstanbul’du” başlıklı makalemizi okuyabilirsiniz.

Bu makalemizde iki adet Serdengeçti Mezar Taşını inceleyerek örnek vermeye çalışacağız. İnceleyeceğimiz Serdengeçti Mezar Taşı’nın ilki, Fatih ilçesinin Draman Camii haziresinde bulunan Serdengeçti Hüseyin Ağa’nın Mezar Taşından bahsedeceğiz. Fatih ilçesinde Draman Camii haziresinde bulunan mezar Hüseyin Ağa’ya ait mezar taşının kavuğu Serdengeçti Kavuğu’dur ve mezar taşı üzerinde Hüseyin Ağa hakkında bilgiler bulunmaktadır.

Serdengeçti Hüseyin Ağa’nın Mezar Taşı

Serdengeçti Hüseyin Ağa’nın Mezar Taşı (Fatih İlçesi/Draman Camii Haziresi)

Fatih Draman camii haziresindeki Serdengeçti Hüseyin Ağa’ya ait Mezardaki baş taşı üzerinde, 9 satır halinde ve celi sülüs yazılmış bilgiler mevcuttur. Kitabe okunur haldedir ve Serdengeçti kavuğu sağlam bir durumdadır, baş taşı kitabesinin okunuşu şöyledir;
-Hüvel hallakul Baki
-Hasreta kim ruz şeb etmekte hep ah zar
-Cümle cürmün affede ol gani perverdigâr
-Felekten almadan kâmın dünyadan uhraya
-Vefadar olmayıp ömrü yetişti dâru ukbaya
-Diyarı gurbette vefat eden merhum
-Ve mağfur ibrali Serdengeçti
-Ağası Hüseyin Ağa’nın
-Ruhuna El Fatiha f13 Şevval 1227 Miladi 20 Ekim 1812

Serdengeçti Hüseyin Çelebi Mezar Taşı (Balıkesir Havran Kabristanlığı)

Göreceğimiz ikinci Serdengeçti mezar taşı ise Balıkesir’in Havran Kabristanlığında bulunan ve günümüze kadar bozulmadan ulaşan 12. Yüzyıla ait mezar taşlarından Serdengeçti Hüseyin Çelebi‘ye ait mezar taşıdır. Mezar taşı 4 satırdan oluşmuştur. Mezar taşının üzerinde şunlar yazmaktadır;

-Gençliğine Doyamıyan
-Merhum ve mağfur
-Hüseyin Çelebi’nin ruhuna
-El Fatiha 1158

Kaynaklar:
Hüseyin Ağa Mezar Taşı : https://www.youtube.com/watch?v=cNpCm3wgUyA&feature=emb_logo
Serdengeçti Hüseyin Çelebi Mezar taşı: https://www.facebook.com/photo?fbid=2688660518018245&set=gm.3697046323690620
Serdengeçti Anlamı: http://lugatim.com/s/serdenge%C3%A7ti